เกษตร

โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงแม่จริมมีพื้นที่รับผิดชอบทั้งตำบลแม่จริม ครัวเรือนทั้งหมด 587 ครัวเรือน และจำนวนประชากรทั้งหมดจำนวน 2,325 คน ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม พืชหลักได้แก่ ข้าว ยางพารา ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ถั่วเหลือง และเลี้ยงสัตว์ เป็นต้น และประชากรบางส่วนประกอบอาชีพนอกภาคเกษตรกรรม ได้แก่ หัตถกรรม จักสานหวาย และการทำไม้กวาดดอกหญ้า

ชุมชนบ้านปางมะกล้วย หมู่ที่ 2 ตำบลป่าแป๋ อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ มีประชากร 364 ครัวเรือน 836 คน ส่วนใหญ่เป็นชาวไทยพื้นเมืองและชนเผ่ากระเหรี่ยง พื้นที่อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่แตง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่ลา-แม่แสะ มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 16,087 ไร่ แบ่งเป็นพื้นที่อยู่อาศัย 274 ไร่

บ้านแม่ซ้าย ตั้งอยู่ในพื้นที่ตำบลแม่นะ อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ จากระดับน้ำทะเลประมาณ 1,200 เมตร  อยู่ระหว่างหุบเขา มีเทือกเขาสูงสลับซับซ้อน อยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ อาชีพดั่งเดิมของชาวบ้านยึดหาของป่า ทำสวนเมี่ยง กาแฟ ปลูกผัก และรับจ้างทั่วไป ปัจจุบันโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงปางมะโอ ได้รับการส่งเสริมอาชีพเพื่อให้มีความหลากหลายของรายได้  ด้วยการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ชุมชนจากพืชท้องถิ่น รวมทั้งการอนุรักษ์และฟื้นฟูสิ่งแวดล้อม

            บ้านแม่สายนาเลาตั้งอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติศรีลานนา มีพื้นที่ประมาณ 14,738 ไร่ ปัญหาดั้งเดิมจากการใช้พื้นที่ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ภายในเขตป่าอุทยานแห่งชาติ และขยายที่ดินทำกินโดยไม่ทราบขอบเขตที่ชัดเจน ซึ่งเป็นปัญหาต่อเนื่องมาตลอด สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) หรือ สวพส. ได้พัฒนากระบวนการ การเข้าถึงการพัฒนาของชุมชนบนพื้นที่สูง ด้วยแผนที่รายแปลงโดยมีเจ้าหน้าที่และเกษตรกรร่วมกันจัดทำ โดยมุ่งเน้นให้ “ชุมชนเป็นจุดศูนย์กลาง” ตามหลักการพัฒนาแบบโครงการหลวง ยกระดับการดำรงชีพและเข้าถึงการพัฒนาของชุมชน ให้เป็นไปตามกฎหมายกำหนด

เมื่อวันที่ 3 ตุลาคม 2567 บริษัท ยันม่าร์ เอส.พี. จำกัด และบริษัท เจียไต๋ จำกัด ได้ประกาศความร่วมมือในการยกระดับการเกษตรของไทย โดยมีนายเรียวสุเกะ ยามากุจิ ประธานบริษัท บริษัท ยันม่าร์ เอส.พี. จำกัด และนายมนัส

บ้านปางแก เป็นหมู่บ้านพี่น้องม้ง  อยู่ในอำเภอทุ่งช้าง จังหวัดน่าน เป็นพื้นที่ต้นน้ำอยู่บนดอยสูงห่างไกล อดีตชาวบ้านทำไร่เลื่อนลอย พืชหลักที่สร้างรายได้คือ กระหล่ำปลี และข้าวโพด หมุนเวียนและขยายพื้นที่ปลูกไปเรื่อยๆ พื้นที่ภูเขาหัวโล้นเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องเพราะมีการบุกรุกป่า แต่ชาวบ้านก็ยังยากจน เรียกได้ว่าเป็นพื้นที่สีแดงที่ยังเข้าไม่ถึงโอกาสในการพัฒนาใดๆ ชาวบ้านยังขาดความรู้ และมีปัญหายาเสพติดในชุมชน ต่อมาในปี 2558 สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) หรือ

เคยสงสัยไหมว่า ทำไม ผู้ใหญ่จึงมักพูดติดปากว่าให้กิน “หมู เห็ด เป็ด ไก่” เพราะมีประโยชน์ต่อร่างกายทำไมเห็ดจึงถูกจัดหมวดหมู่อยู่กับสัตว์ทำไมไม่อยู่กับพืช ผศ.ดร.จิตรตรา เพียภูเขียว จากภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ไขข้อข้องใจว่า สมัยก่อนคนคิดว่าเห็ดเป็นพืช แต่ความจริงแล้วเห็ดมีวิวัฒนาการหรือมีบรรพบุรุษร่วมกับสัตว์ไม่ใช่พืชเลย จึงไม่แปลกที่เวลาเรากินเห็ดจะมีรสหวานแบบผงชูรส เนื่องจากในดอกเห็ดมีอามิโนแอซิส ที่เรียกว่ากลูตามิสแอซิส รสชาติ

พื้นที่บ้านแม่จันหลวง บนดอยแม่สลอง จังหวัดเชียงราย เกษตรกรอยู่กันเป็นหย่อมบ้านประมาณ 50 ครัวเรือน อาชีพดั้งเดิมปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ชา กาแฟอาราบิก้า ข้าวไร่ พลับ พลัม(เชอรี่) ประกอบด้วยกลุ่มชาติพันธุ์ ได้แก่ ไทยใหญ่ อาข่า ลั๊วะ ลีซอ ลาหู่ จีนยูนาน

เป้าหมายในการขยายผลสำเร็จโครงการหลวงภายใต้การดำเนินงานของสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) หรือ สวพส. เพื่อพัฒนาให้ชุมชนบนพื้นที่สูงอยู่ดีมีสุขอย่างสมดุลและยั่งยืน โดยใช้องค์ความรู้ ผลงานวิจัย และการพัฒนาแบบองค์รวม ให้มีความเหมาะสมและสอดคล้องกับสภาพภูมิสังคมของพื้นที่ มุ่งเน้นการส่งเสริมพืชทางเลือกใหม่ที่ใช้พื้นที่น้อย แต่ได้ผลตอบแทนสูง เพื่อสร้างรายได้ภายใต้ข้อจำกัดเรื่องพื้นที่ทำกินร่วมกับกระบวนการมีส่วนร่วมของเกษตรกรในพื้นที่และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะการพัฒนากลุ่มเกษตรกรในการปลูกผักอินทรีย์ ส่งผลให้ “ชุมชนห้วยก้างปลา” เป็นชุมชนต้นแบบในการใช้ประโยชน์พื้นที่ที่มีอยู่อย่างจำกัดได้อย่างเต็มศักยภาพ โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงห้วยก้างปลา มีพื้นที่ดำเนินงานตามขอบเขตพื้นที่ลุ่มน้ำจันครอบคลุม 9 หมู่บ้าน

โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริที่กระจายอยู่ทั่วทุกภูมิภาคของประเทศนั้น มีส่วนสำคัญต่อการเสริมแผนงานต่าง ๆ ของรัฐบาลและเกิดประโยชน์ต่อประเทศชาติ ทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และความมั่นคง อันเป็นผลจากพระราชกรณียกิจในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ทรงวางรากฐาน จวบจนปัจจุบันพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระราชปณิธานในการสืบสาน รักษา และต่อยอดโครงการต่าง ๆ เพื่อให้เกิดประโยชน์ครอบคลุมทุกด้าน